สำนักงานทรัพย์สินพระมหากษัตริย์ มีความประสงค์ในการอนุรักษ์และพัฒนาพื้นที่ถนนราชดำเนินให้มีความสง่างาม โดยเริ่มนำอาคารหมายเลข ๑ บริเวณถนนราชดำเนินกลาง ซึ่งอยู่ถัดจากลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์ (พื้นที่ศาลาเฉลิมไทยเดิม) ซึ่งที่ตั้งอาคารนั้น เสมือนเป็นจุดเริ่มต้นที่จะเข้าสู่เขตพระราชธานีเมื่อครั้งในอดีต เปรียบได้กับเป็น ประตูสู่กรุงรัตนโกสินทร์ จึงกำหนดให้มีการจัดสร้างตกแต่งบูรณะอาคารเดิม ให้เป็น อาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นศูนย์การเรียนรู้ด้านประวัติศาสตร์ ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณีอันดีงามของชาติไทย ที่มีความเป็นเอกลักษณ์ แสดงถึงความจงรักภักดีต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ ผ่านรูปแบบ Edutainment ผ่านสื่อผสมเสมือนจริง เป็นการเรียนรู้แบบ Interactive Self – learning ให้ชาวไทยและชาวต่างชาติได้มาเรียนรู้เอกลักษณ์อันทรงคุณค่าของชาติไทยที่บรรพชนได้สั่งสมมา และเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่ต้อนรับนักท่องเที่ยวด้วยข้อมูลความรู้ สร้างความเข้าใจเกี่ยวกับพื้นที่บริเวณเกาะรัตนโกสินทร์ ก่อนเที่ยวชมสถานที่จริง และเพื่อให้ชาวไทยได้ร่วมกันสืบสานมรดกของแผ่นดินที่สืบทอดมาอย่างยาวนานให้คงอยู่คู่ชาติไทยอย่างยั่งยืนตลอดไป

โดยได้เริ่มโครงการก่อสร้าง บูรณะอาคาร และตกแต่งนิทรรศการภายใน ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๕๑ และเปิดให้สาธารณชนได้เข้าชมเพื่อร่วมภาคภูมิใจไปกับศิลปวิทยาการ มรดกของแผ่นดินที่สืบทอดมายาวนาน และอารยธรรมของประเทศในยุคที่เรียกว่า รัตนโกสินทร์นี้ ตั้งแต่ ปี พ.ศ. ๒๕๕๓ เป็นต้นไป

อาคารนิทรรศน์รัตนโกสินทร์ ได้รับรางวัล MUSEUM THAILAND AWARD ประจำปี ค.ศ. ๒๐๑๗ ด้านการบริหารจัดการข้อมูลบนเว็บไซต์ยอดเยี่ยม และรางวัล MUSEUM THAILAND AWARD ด้าน MUSEUM THAILAND POPULAR VOTE ประจำปี ค.ศ. ๒๐๑๗ และ ปี ค.ศ. ๒๐๑๘ ถือเป็นรางวัลแห่งความภาคภูมิใจ ที่นิทรรศน์รัตนโกสินทร์ ได้รับถึงสองปีติดต่อกัน